Lang was het populair voor ouders om hun woning over te dragen aan de kinderen onder voorbehoud van vruchtgebruik. Het vruchtgebruik werd steeds minder waard en de blote eigendom nam bij het kind in waarde toe. Bij het overlijden van de (laatste) ouder is het vruchtgebruik niets meer waard. Om die reden heeft de wetgever de fictie van artikel 10 Successiewet ingevoerd. Het kind betaalt dan erfbelasting over de waarde bij overlijden minus de koopsom verhoogd met aankoopkosten en rente. Ook de eerder betaalde schenk- en overdrachtsbelasting mogen dan, met rente verhoogd, worden verrekend. Gaat dat laatste wel altijd op?

Dat is zeker niet het geval. Stel dat het kind de koopsom voor de blote eigendom echt heeft betaald en daar ook overdrachtsbelasting over heeft betaald. Dan mag de koopsom, verhoogd met aankoopkosten en 6% enkelvoudige rente per jaar, in mindering worden gebracht op de waarde bij overlijden.

Op grond van artikel 7, tweede lid Successiewet mogen ook de schenk- en overdrachtsbelasting die bij de oorspronkelijke aankoop zijn betaald, verhoogd met 6% enkelvoudige rente per jaar worden verrekend met de nu te betalen erfbelasting. Echter, voor de overdrachtsbelasting heeft de Hoge Raad op 6 december 1995 (BNB 1996/56) bepaald (ECLI:NL:PHR:1995:AV8505) dat dit niet opgaat als de koopsom met rente al in mindering is gebracht op de waarde bij overlijden. Dan zou namelijk tweemaal rekening worden gehouden met deze koopsom.

Tip
Heeft je cliënt in het verleden de blote eigendom gekocht van de woning van zijn/haar ouders en zijn deze nu beiden overleden? Beoordeel dan de fictieve verkrijging van artikel 10 Successiewet.